قسمتی ازمتن پاورپوینت

سيستم عصبي

سيستم عصبي به همراه سيستم غدد درون ريز، مسئوليت كنترل و برقراري ارتباط بين اندامها و بافت هاي مختلف بدن ، و بين موجود زنده و محيط اطرافش را بر عهده دارد. برخي از سلولهاي عصبي مشابه سلولهاي آندوكريني عمل مي نمايند؛ و برخي از سلولهاي آندوكريني نيز از تغيير شكل سلولهاي عصبي بوجود آمده اند. ختلاف عملي عمده بين سيستمهاي عصبي و آندوكريني به نحوه اجراي پديده كنترل در هر سيستم بستگي دارد.

سيستم عصبي و كنترل

سستم عصبي به همراه سيستم غدد درون ريز محيط داخلي بدن موجود زنده را كنترل مي كند، در بيشتر موارد سيستم عصبي، چگونگي عمل سيستم آندوكرين را نيز تحت كنترل خود دارد. در كنترل عصبي تغييرات محيط داخلي توسط گيرنده هاي حسي دريافت و سپس با كنترل عمل سلولهاي عمل كننده، مانند عضله صاف احشايي، عضله قلب و سلولهاي غده اي محيط داخلي تنظيم مي گردد.

سيستم عصبي وضعيت محيط اطراف را نيز بوسيله گيرنده هاي حسي درك ، و در ساده ترين شكل به آن پاسخ مي دهد، هدف از اجراي اين چنين اعمال كنترلي، نگهداري محيط داخلي در محدوده مرزهاي فيزيولوژيك است.

و به طور كلي سيستم عصبي ، اطلاعات را از داخل يا خارج بدن دريافت كرده ، پردازش اطلاعات رسيده را به انجام رسانده و ايمپالسهايي براي كنترل اعمال مختلف بدن ارسال مي كند تا با وجود تغييرات زياد در محيط خارجي، محيط داخلي پايدار بماند.

طبقه بندي سيستم عصبي

دستگاه عصبي مركزي(central nervous system)CNS، شامل مغز و نخاع است.

دستگاه عصبي محيطي(peripheral nervous system)PNS، الف) اعصاب جمجمه اي- نخاعي. اعصاب جمجمه اي 12 جفت، اعصاب نخاعي 31 جفت.

ب) سيستم عصبي خودكار( اتونوم): شامل 1. سيستم عصبي سمپاتيك( از مهره هاي پشتي- كمري) 2. سيستم عصبي پاراسمپاتيك( جمجمه اي- خاجي)

طبقه بندي سيستم عصبي

سيستم عصبي محيطي داراي چندين سري فيبر عصبي است:
گروهي از فيبرها كه جسم سلولي آنها در داخلCNS جاي دارنداين فيبرها از سيستم عصبي مركزي خارج و به سوي عضلات ، پيش رفته و آنها را عصبي مي نمايند.
گروهي كه از CNS خارج و به طرف نرونهاي ديگر ، واقع در خارج از CNS پيش مي روند.
فيبرهاي عصبي كه به سوي اندام هاي حسي محيطي پيش مي روند و جسم سلولي آنها معمولا خارج از CNS قرار گرفته است( اغلب در گانگليونها مانند گانگليونهاي ريشه خلفي نخاع يا گانگليونهاي اعصاب مغزي مهره داران. و
فيبرهاي مربوط به سلولهاي عصبي كه جسم سلولي و زوائد آنها به طور كامل در خارج ازCNS قرار دارند.

سلولهاي عصبي( نرون ها)

واحد ساختماني و بخش فعال سيستمهاي عصبي، سلولهاي عصبي يا نرونها هستند . سيستم عصبي انسان حدودا داراي ( 10 به توان 20 نرون است) نرونها واحدهايي هستند كه ضمن ارتباط با يكديگر ، با اندامهاي عمل كننده گوناگون نيز مرتبط مي گردند.

دو ويژگي مهم بافت عصبي:1. تحريك پذيري(irritability) ، 2. قابليت هدايت (conductivity)، به همين خاطر نرونها بايستي ابتدا اطلاعات ورودي(inputs) را از نرونهاي ديگر دريافت نمايند، تا پس از تنظيم و پردازش پيام عصبي(signal) را كه بازتاب اين توازن است، بوجود آورند. پس از ان پيام عصبي توليد شده بايستي به مناطق و نواحي موجود در حوزه ارتباطي نرون( حوزه ارتباطي نرون اول با نرونهاي ديگر و يا با سلولهاي عمل كننده ) فرستاده شود.

آناتومي نرونها

هر نرون داراي يك جسم سلولي به نام پريكاريونperikarion مي باشدو هسته اي در وسط آن به نام كاريون قرار دارد.جسم سلولي بيشتر نرونها در داخل بخشهاي مختلف دستگاه عصبي قرار گرفته است ؛نرونها داراي زوائدي هستند كه شامل: دندريت ها، فيبر عصبي يا آكسون مي باشند.

دندريتdendrite : تعدادي تارهاي عصبي كوتاه هستند كه از جسم سلولي(cell body) به طرف خارج كشيده شده اند و همانند يك آنتن محرك را دريافت كرده و سپس آنها را به طرف جسم سلولي هدايت مي كند؛دندريتها نقش آوران را خواهند داشت. و تعداد آنها از يك تا چند عدد در نرونهاي مختلف متفاوت است،نرونهاي حسي داراي دندريتهاي بلند تري نسبت به دندريتهاي ساير نرونها هستند.

دندريتها و جسم سلولي ، سطوح گيرنده(receptive surface) را براي دريافت پيام از نرونهاي ديگر بوجود مي آورند. تنظيم و يا موازنه اثرات تحريك كننده اي يا مهار كننده اي در درون جسم سلولي نرون صورت مي گيرد.

آكسون مي تواند از يكي از دندريتها نيز منشآ گيرد. نخستين بخش آكسون يا قطعه ابتدايي(initial segment)، جايگاه صدور ايمپالسهايي است كه از جسم سلولي سرچشمه مي گيرند. ( هيلوك يا تپه آكسون : منطقه اي از جسم سلولي كه آكسون از آنجا شروع مي شود، دانه هاي نيسل دانه هايي هستند كه در سيتوپلاسم جسم سلولي به غير از منطقه هيلوك آكسون وجود دارند؛ و از RNA تشكيل شده اند و در سنتز پروتئين شركت دارند، در جريان فعاليت نرون آنها را مصرف مي كنند.)

آكسون(axon):نقش وابران را در سلولهاي عصبي ايفا مي كنند و پيامهاي عصبي را از جسم سلولي به خارج هدايت مي كنند. و ممكن است تا يك متر طول داشته باشند( تعداد آكسون در هر نرون يك عدد است. آكسون مي تواند كوتاه( چند ده ميكرومتر) و يا بلند باشد در نهايت پيام عصبي به شاخه هاي انتهايي (terminal branch) و تكمه هاي سيناپسي منتقل مي شوند.

آكسون مي تواند از يكي از دندريتها نيز منشآ گيرد. نخستين بخش آكسون يا قطعه ابتدايي(initial segment)، جايگاه صدور ايمپالسهايي است كه از جسم سلولي سرچشمه مي گيرند. ( هيلوك يا تپه آكسون : منطقه اي از جسم سلولي كه آكسون از آنجا شروع مي شود، دانه هاي نيسل دانه هايي هستند كه در سيتوپلاسم جسم سلولي به غير از منطقه هيلوك آكسون وجود دارند؛ و از RNA تشكيل شده اند و در سنتز پروتئين شركت دارند، در جريان فعاليت نرون آنها را مصرف مي كنند.)

آكسون(axon):نقش وابران را در سلولهاي عصبي ايفا مي كنند و پيامهاي عصبي را از جسم سلولي به خارج هدايت مي كنند. و ممكن است تا يك متر طول داشته باشند( تعداد آكسون در هر نرون يك عدد است. آكسون مي تواند كوتاه( چند ده ميكرومتر) و يا بلند باشد در نهايت پيام عصبي به شاخه هاي انتهايي (terminal branch) و تكمه هاي سيناپسي منتقل مي شوند.

مفهوم عمومي نرون

نرون به سلولي گفته مي شود كه در آن غشاي نروني از سه بخش مجزا ساخته شده است:
يك بخش حسي يا گيرنده براي دريافت اطلاعات ورودي، چه از طريق نرونهاي ديگر و چه از طريق سيگنالهاي حسي
يك بخش صادركننده و هدايت كننده ايمپالس كه ايمپالسها را به سوي،
يك بخش آزاد كننده ميانجي هدايت مي كند.

بخشهاي گيرنده و ازادكننده ميانجي ، اغلب داراي سطح بسيار وسيعي مي باشند. در بخش گيرنده غشا محتوي كانالهاي يوني با حساسيت غير ولتاژي است، كه يا به سيگنالهاي حسي و يا به ميانجي هاي عصبي پاسخ مي دهد. بسته به نوع گيرنده اين كانالهاي يوني ممكن است دريچه دار شيميايي، دريچه دار حرارتي، دريچه دار مكانيكي و … باشد. در اين بخش غشا به عنوان يك كابل پاسيو عمل مي كند و تغييرات ولتاژي ايجاد شده بوسيله جريانات يوني ، ناشي از باز يا بسته شدن كانالهاي غشايي را انتقال مي دهد.

بخش دوم كه مسئوليت صدور و هدايت پتانسيل عمل همه يا هيچ را بر عهده دارد، داراي كا نالهاي دريچه دار ولتاژي است. در بخش سوم كه ميانجي عصبي آزاد مي كند، سري ديگري از كانالهاي دريچه دار ولتاژي قرار گرفته اند، اين كانالها كانالهاي كلسيمي دريچه دار ولتاژي هستند كه مسئول مزدوج شدن تغييرات ولتاژي با آزاد سازي ميانجي مي باشند.

تقسيمات نرونها از لحاظ ساختاري

نرونها با توجه به محل و موقعيت قرارگيري جسم سلولي نسبت به آكسون به سه گروه: چند قطبي(multipolar) ، يك قطبي(unipolar)و دو قطبي(bipolar) تقسيم مي شوند. جسم سلولي نرونها به اشكال متفاوتي ديده مي شوند مانند: دوكي،هرمي،كروي و ستاره اي شكل.

تقسيمات نرونها از لحاظ ساختاري

نرونهاي چند قطبي:مستقيما به جسم سلولي و به آكسون دراز متصل بوده و تكانه هاي عصبي آن به شاخه هاي انتهايي منتقل مي شوند،بيشتر نرونهاي حركتي از اين نوعند؛ اين نرونها داراي چندين زائده ي دندريت و يك زائده ي آكسون هستند.

نرونهاي يك قطبي: داراي يك زائده ي خروجي مي باشد كه اين زائده مثل حرفTبه دو شاخه تقسيم خواهد شد، كه يكي از آنها دندريت و ديگري آكسون ناميده خواهد شد،در نرون يك قطبي يك نقطه ي ورودي و خروجي در جسم سلولي وجود دارد يعني فقط در يك ناحيه هر دو نوع انشعاب آكسون و دندريت خارج مي شود.بسياري از نرونهاي حسي از نظر ساختاري از نوع يك قطبي اند.

نرونهاي دو قطبي: همانند نرونهاي يك قطبي محرك را دريافت مي كنند ولي آكسون نرون دو قطبي از يك طرف جسم سلولي وارد شده و از طرف ديگر آن خارج مي شود. اين نرونها را در شبكيه ي چشم مي توان مشاهده كرد. اغلب به حسهاي بينايي، بويايي و چشايي متصل مي شوند.