فهرست مطالب

• مقدمه
• طبقه بندی خاک
• خطرات ناشی از حفاری و گودبرداری
• سیستمهای حفاظتی در حفاری
• راههای ورود و خروج
• تجهیزات حفاظت فردی
• منابع

قسمتی از متن پاورپوینت

مقدمه و تعریف

—حفاري و گودبرداري عبارت است از حفر كانال هاي باريك و ايجاد فضاهاي مناسب در زمين جهت احداث يك سازة مشخص ( پي‌كني ) و يا لوله‌گذاري براي خدمات مختلفي چون خطوط انتقال گاز يا مواد در صنايع پتروشيمي، آب، فاضلاب، برق، تلفن و غيره كه بطور عمده با خاك‌برداري يا سنگ‌برداري و يا تركيبي از اين دو و نيز تخليه خاك و سنگ از محل، همراه است. اين نوع كارها معمولاً همراه با حوادث كشنده و جدي فراواني هستند.

—بررسي‌هاي بعمل آمده از 50 مطالعه موردي نشان داد كه نزديك به دو سوم حوادث در حفاري‌هاي با عمق كمتر ازسه متر روي داده است لذا در اين خصوص سه نكته اساسي همواره بايد مورد توجه قرار گيرد:

— نخست اينكه مخاطرات مختلف زيادي ( همچون ريزش زمين، فروريختن ساختمان‌هاي مجاور و … ) در اين نوع كار وجود دارد كه مي‌بايست بطور كامل شناسايي گشته و اقدامات كنترلي لازم براي هر يك از آنها بايد انجام شود،

— نكته دوم اينكه ماهيت كوتاه مدت و كم هزينه كار در قياس با هزينه هاي ايمن سازي (شمعك‌گذاري و پوشش ديوارة كانال و نيز هزينه‌هاي عقب زدن و درهم شكستن ديواره هاي كانال) معمولاً بهانه ای است كه از اقدامات ايمني لازم صرف‌نظر گشته و يا آنها را بي اهميت تلقي میکنند.

— نكته سوم اينكه در تشخيص وجود خطر ممكن است اشتباهاتي بوجود آيد. مثلاً ظاهر برخي خاك‌ها مي تواند باعث پديد آمدن احساس كاذب امنيت گردد كه اين خود مخاطره‌اي جدي است؛

روش‌های مختلف گودبرداري

—روش دستي: در صورت محدوديت زمين يا عدم دسترسي به ماشين آلات از اين روش كه از بيل، كلنگ و فرغون استفاده مي شود انجام مي شود.

—روش مكانيزه: معمولاً در عمده گودبرداريها از اين روش استفاده مي شود كه از ماشين آلاتي چون بيل مكانيكي و لودر استفاده مي شود.

—روش اتوماتیک: که در آن از ماشین آلات اتوماتیک جهت حفاری استفاده میشود.

—از ديدگاه نوع محدوديت زمين نيز گودبرداري دو روش دارد:

—گودبرداري در زمين هاي محدود: در زمينهاي كوچكي كه اطراف آن ساختمان باشد (زمينهاي محدود)، كار گودبرداري بسيار حساس‌تر مي‏باشد. چرا كه گودالهايي كه در مجاورت بناهاي موجود ايجادمي شوند مي توانند به پايداري بناها لطمه وارد نموده و ايجاد خساراتي بنمايند. جهت برطرف نمودن اينگونه خطرات اين روش گودبرداري معمولاً همراه با شمع بندي (سازه نگهبان موقت) اجرا مي شود.

—گودبرداري در زمين هاي نامحدود: در زمينهاي نسبتاً بزرگ كه اطراف آن هيچگونه ساختماني نباشد، كار گودبرداري توسط بيل مكانيكي، لودر و با شيب مناسب انجام شده و با كاميون به خارج محوطه حمل مي گردد. چنانچه نياز به گودبرداري در عمق نسبتاً زياد باشد، اين كار در لايه هاي مختلف، به تدريج انجام مي پذيرد. رعايت حداكثر شيب مجاز ديواره گودال (از نكات مهم اين روش مي باشد)

نکات مهم در برنامه ریزی حفاری:

—قبل از شروع بكار حفاري بايد نوع خاك را در محل تعيين كرده و پس از آن آخرين حفاري در آن مناطق را بررسي نماييد. اگر خطرات پنهاني وجود دارد ( مانند سرويسهاي نامعين زيرزميني يا خاكهاي آلوده به سوخت نشت شده از مخزنهاي قديمي زيرزميني )، آنرا كشف نماييد. سپس سرويسهاي هوايي را ملاحظه كرده و در صورت وجود خطوط تلفن ، برق و … كه ممكن است خطرساز باشند با مالكين آنها مشورت نماييد.

—سرويسهاي زيرزميني كه تا 600 ميليمتر ( 60 سانتی متر ) از حفاري فاصله دارند بايد بوسيله دست يا ساير سيستمهاي مجاز اطرافشان حفاري گردد . سپس هنگامي كه زير آنها از خاك خالي شد بايد پشتيبان مناسبي براي آن بكار برد . در صورت صدمه ديدن آن فوراً بايد به صاحب سرويس اطلاع داد. قبل از شروع بكار در ترانشه ها و كانالهاي فاضلاب مطمئن شويد آلاينده هاي خطرساز وجود نداشته و اكسيژن كافي موجود است. در كانالهاي فاضلاب نيز وجود گازهاي سمي و قابل احتراق را كنترل نماييد .

—

—مهندس حرفه اي بايد هر يك از موارد ذيل را طراحي نمايد :

—سازه حفاظتي موقت براي كارگرانيكه در معرض آوار قرار دارند .

—سازه حفاظتي موقت براي حفاظت از پايداري تأسيسات و بناها .

—سازه هاي حفاظتي بايد مطابق با طرح مهندسي حرفه اي نصب ، بكارگيري ، نگهداري و مونتاژ گردند و نقشه ها و دستورالعمل هاي آموزشي بايد در دسترس كارگران قرار داده شود .

—قبل از شروع بكار، از كارفرما انتظار مي رود تا سازه هاي حفاظتي و تجهيزات مورد نياز را تعيين نمايد تا مطابق با بازرسيها و طرحهاي كنترلي عبور و مرور در محل حفاري باشد. ضمناً متناسب با نوع خاك و شرايط كار باشد. مطمئن شود كه مهندس حرفه اي، ايمني هر يك از سازه هاي حفاظتي را مطابق استاندارد تائيد نموده است.

—

—كارفرما و ناظرين بايد به دقت بدانند محل حفاري چطور سازماندهي شده است مثلاً:

—محل خطوط برق و ساير خطرات كجاست ؟ مواد در كجا انبار شده اند؟

—نخاله ها كجا كوپه مي شوند ؟ ( مطمئن شوند بين نخاله ها و لبه ترانشه حداقل 1 متر فاصله است

—مواد فرو ريخته چطور از داخل ترانشه حذف مي شوند؟

—اتاق عمليات چه مقدار تجهيزات نياز دارد؟

—محلهاي ورود و خروج به ترانشه كجاست؟ (هر كارگر نبايد بيشتر از 8 متر از نردبان فاصله داشته باشد)

—آيا بناها يا سازه ها در اثر كار مي توانند بي ثبات شوند ؟

—نقاط پرتردد ورودي و خروجي در محل حفاري كجاست ؟

—اگر كارگري در ترانشه هاي باعمق بيشتر از 1/2 متر قرار داشت

مي بايست يك كارگر ذيصلاح در سطح ترانشه ايستاده و كارگران را در مواقع و شرايط غير ايمن هشدار داده و در موارد اورژانسي كمك نمايد. كارفرما بايد آماده مقابله با شرايط اضطراري باشد. همه افراد بايد در مواقع وقوع حادثه بدانند چه بايد بكنند و با چه كسي بايد تماس بگيرند. برنامه شرايط اضطراري و كمكهاي اوليه بايد توسط كميته يا نماينده آن مرور شود. نوع و ميزان حوادث احتمالي را در نظر داشته باشند براي مثال:

—مهيا سازي چه سطحي از كمكهاي اوليه مورد نياز مي باشد ؟