از آنها مهمتر، زندگى اجتماعى بشر است كه با حذف مسائل اخلاقى به سرنوشت دردناكى گرفتار مى‏شود. ممكن است گفته شود، سعادت و خوشبختى و تكامل جوامع بشرى را مى‏توان در پرتو قوانين صحيح به دست آورد، بى آن كه به اخلاقىات افراد پایبندباشند. ولی عمل به قوانين بدون پشتوانه اخلاق ممكن نيست; انسانها بایداز درون انگيزه‏هايى براى اجراى مقررات و قوانين داشته باشد، تلاشهاى بيرونى به جايى نمى‏رسد. بارها شنيده ايم در جوامع قانونمند ،زماني كه دوربينها ی فروشگاهها ،زنگهاي خطر و...در اثر قطع برق از كار افتادند ،هزاران فروشگاه مورد دستبرد قرار گرفتند، زيرا عامل بازدارنده مردم از خطا وقانون شكني تنها تنها زور وتهديد وزندان و... است. زور و فشار، بدترين ضمانت اجرايى قوانين و مقررات است كه جز در موارد ضرورى نبايد از آن استفاده كرد و در مقابل آن، ايمان و اخلاق، بهترين ضامن اجرايى قوانين و مقررات است.

 

پيامبر اكرم (ص) در معرفي پايه و ريشه بسياري از ارزشهاي اخلاقي و معياري كه بتوان با آن وارد بهشت شد مي فرمايند:

« چيزي را كه دوست داري از ناحيه مردم به تو برسد به آنان برسان و چيزي را كه دوست نداري از مردم به تو برسد به آنان نرسان . »

 

انسان همواره باانبوهي ازگزينه هاي رفتاري روبرواست كه

 

تنها مي تواند معدودي ازآنهارا انتخاب کند.

با رشد يافتن قواي بدني و فكري وعاطفي ودرهم تنيدن روابط گوناگون اجتماعي وافزايش اندوخته هاي علمي ومهارتهاي عملي ، دايره گزينه هابصورت تصاعدي گسترش یافته است، بطوريكه درهرلحظه هزاران انتخاب پیش روی انسان قرار دارد .

وگزينش دشوارودشوارتر مي شود.

 

براي ترجيح وتعیین گزينش ها، عوامل گوناگون زیروجود دارد:

 

 

شدّت علایق و خواسته ها

احساس امنیت واحساس نا امنی

عادت کردن به امری، تقليد کردن از دیگران

تلقين کردن به خود

سايرعوامل رواني واجتماعي.

 

در هر جامعه اى مى توان جاى پاى اخلاق را ديد؛ به گونه اى كه به سادگى مى توان ادّعا كرد كه هيچ جامعه اى بى اخلاق نبوده ،نيست ونخواهد بود.

 

اساساً اجتماع مردم و تحقق جامعه در گرو تن دادن به قواعد رفتارى خاصى است كه پاره اى از آن ها به عنوان اخلاق شناخته مى شود؛ به سخن ديگر مى توان اخلاق را همزاد بشر دانست.

 

معناي لغوي اخلاق

 

واژه اخلاق از ریشه « خُلق » و« خَلق » گرفته شده که « خُلق » در لغت به معنای سرشت وسجیه ( خو و سرشت ) است که هم شامل سجایای نیکو و پسندیده ، مانند راستگویی و پاکدامنی وهم سجایای زشت و ناپسند مانند دروغگویی و ... است. خُلق مخصوص صفات روحی و ساختار معنوی انسان است که به صورت اختیاری و با بصیرت دو شکل گرفته است. n« خَلق » در مورد شکل طبیعی و ساختار ظاهری انسان به کار می رود