دانلود مقاله بام های سبز با فرمت ورد ودر22 صفحه قابل ویرایش

قسمتی از متن مقاله

چکیده:

امروزه شهرهاي بزرگ و كوچك از دو نماد جغرافيايي و نماد مصنوعي يعني معماري بهره‌مند هستند. بشر امروزه در پی فعالیت های روزانه و در تکاپو برای گذران زندگی روزمره و معاش خود و در جهت احداث مسکن چه به عنوان سرپناه و چه به منظور سرمایه گذاری مسمترا این دو نماد را تغییر شکل می دهد و محیط زیست شهری را دگرگون می سازد. در این فرایند، فضاهای سبز، باغ ها و جنگل ها تبدیل به آسمان خراش ها و شهرک های مسکونی می شوند. آهن و آجر ، سیمان و سنگ جایگزین سیمای ساختمانی شهرها شده که روزگارانی علاوه بر تامین محل سکونت انسان چشم اندازی سبز و زیبا در اختیار وی قرار میداد. شهر نشینان امروزی گاهی که به درون خود می نگرند با احساس خلائی عمیق از دستیابی به طبیعت خود را به دور از آسایش و آرامش راستین می یابند.

در مقابله با این مشکل، بشر از گذشته های دور به ایجاد بام های سبز یا باغ بام ها به عنوان راه حلی مناسب برای آشتی دوباره با طبیعت و تغییر چشم انداز شهری روی آورده است. در واقع بام سبز استفاده از فضاهای بلا استفاده و بی روح ساختمانهای شهری در جهت ایجاد لکه های سبز میباشد. این امر علاوه بر جنبه زیبائی شناختی شهر موجب تلطیف هوا (در مقیاس میکرو کلیما) و کاهش گازهای گلخانه ای و نهایتا بهبود محیط زیست ساکنان شهر میگردد.

واژگان کلیدی: بام سبز، معماری سبز، باغ بام، سیمای شهری

1-بام هاي سبز

توسعه شهری باعث از بين رفتن محيط هاي طبيعي و زمين هاي زراعي شده است. در ساختمانهای شهری بام های مسطح با هزینه زیاد بمنظور حفاظت ساختمان در برابر باران و برف و نگهداری لوازم مکانیکی طراحی شده‌اند. بامهای تخت معمولا فاقد ملاحظات زیبایی شناسانه معماری بوده و بنابراین نمی توانند در اغنای ارزش زیبایی و معماری ساختمان ایفاگر نقشی داشته باشند . بجز آن، سطوح زمخت و خشنی به چهره شهر، یا محدوده ساختمان می بخشند و نیازمند سیستم دفع آب باران نیز هستند.[1]

از سوی دیگر ايجاد و توسعه ي فضاي سبز نقش مهمي در زندگي تمام موجودات از جمله انسان دارد و در واقع جايگزيني براي محيط طبيعي از بين رفته در هنگام ساخت و ساز است. بسياري از فناوري ها و فعاليت هاي جديد به منظور کاهش تاثير انسان بر روي زمين به وجود آمده اند ، از جمله : منابع انرژي جايگزين ، استفاده ي موثر از منابع طبيعي ، کشاورزي بدون استفاده از مواد صنعتي و سبز پوش کردن پشت بام ها. بام هاي سبز بخشي از تلاشها براي پايدار ساختن شهرها و يکي از راه حل هاي مدرن براي مشکلات شهري مي باشد[2].

درروزگاریکهزندگیماشینیدرجوامعشهری،هرروزشتکرارمکرراتشدهاستوچشماندازانساندرمحیط زیست،ساختمانوماشیناست؛هرچیزکهبتواندزندگیانسانراازایندایرهبستهتکرارهابیرونبیاورد،سزاوارتوجه است . انسانآپارتماننشینامروزی،سعیداردتااندکی روحوحسطبیعیرابهبلوکهایمسکونیزمختوغمزده برگرداند . اوسعیمیکندتاطبیعتزندهوسرسبزرابهنحویبامظاهرتکنولوژِیمدرنپیونددهدومناظرزیباوبدیع خلقنماید . ولیچونزمینبرایایجادفضایسبزدرشهرهاکمیابوبسیارگراناست،لذابایدبرایاینکارازسطوح بلااستفادهمانندبامخانههااستفادهکرد .

بام سبز از جمله فناوري هاي زيست محيطي استكه تحت فرايندهاي طبيعي شكل مي گيرد و در سال هاي اخير در بسياري از كشورهاي جهان جهت موارد مختلف از جمله جهت خدمت به افراد معلول مورد توجه قرار گرفته است و واحدهاي مسكوني، ساختمان هاي اداري، آموزشي، درماني، زيارتي، فضاهاي تفريحي و ورزشي، مساجد را در نواحي شهري پوشش مي دهد. بام سبز شامل مجموعه اي است به هم پيوسته از پوشش گياهي با رشد متناسب، يك لايه زهكشي مطلوب جهت تخليه آب و يك عايق ضد آب (نفوذ ناپذير) كه سقف را پوشش مي دهد.

2-تعریف بام سبز
یک بام سبز، بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک، یا با محیط کشت روینده، پوشانده می شود. لفظ بام سبز همچنین می تواند برای بامهایی که مفاهیم "معماری سبز" را مد نظر قرار می دهند، نظیر پانلهای خورشیدی و یا صفحات فتوولتائیک، بکار رود[3].

نقش عمده بام سبز در مديريت آب هاي ناشي از بارندگي، بازيافت آب، كاهش اثرات گازهاي گلخانه اي، تنوع زيست محيطي درموجودات زنده شهري (گياهان و جانوران)، محافظت از پوسته زمين، جلوگيري از تابش اشعه فرابنفش به ساختمان ، بهبود و تلطيف هوا، كاهش دما، معتدل نمودن هواي گرم، جلويگري از آتش سوزي ساختمان ها، كاهش نفوذ تايش الكترومغناطيس ، بهبود كيفيت اقليمي و ايجاد تهويه مطبوع در شهر، ايجا چشم اندازهاي زيباي شهري، مطبوعيت و مطلوبيت فضاهاي شهري، پاكيزگي و كاهش آلودگي هوا، ذخيره انرژي ، كاهش آلودگي صوتي كاهش هزينه هاي مربوط به نگهداري و تعويض سقف ساختمان ، ايجاد محيطي آرام در نواحي پر ازدحام شهري و افزايش فضاهاي جديدي براي فعاليتهاي تفريحي، برگزاري مراسم، جشن و بالا بردن امنيت غذايي شهر (كشاورزي) و همچنين به عنوان آزمايشگاهي جهت انواع پرروژه هاي تحقيقاتي و آموزشي[4] .

3-تاریخچه کاربرد بامهای سبز

ایده ایجاد باغچه­ روی سقف و کشت بر روی آن در زمان­های قدیم توسط ایرانی­ها در 2500 سال پیش و بر روی بام زیگورات­ها به کار گرفته شده است و ششصد سال قبل از میلاد مسیح توسط مردم بابل در باغ­های معلق بابل ساخته شده بود. باغ های معلق بابل (عراق) باغهایی بودند که در هوا معلق نبوده بلکه در واقع روی بام ها و مهتابی های چند ساختمان قرار داشتند. این باغ در سال 600 قبل از میلاد به دستور نبوکد نزر (بخت النصر) برای همسرش که شاهزاده خانمی از ماد و دلتنگ کوهها و سبزی و خرمی زادگاهش بود، ساخته شد. وی دستور داد کوهی بسیار بزرگ با ابعاد عجیب بسازند. این کوه در واقع ساختمانی چهارگوش با ارتفاع 120 متر بود که 5 بام داشت و هریک بر ستون هایی بنا شده بود که در آنها انبوهی از چمن، گل و درخت میوه کاشته شده و توسط تلمبه های آبی، آبیاری می شدند.در قرون وسطی و رنسانس نیز در فرانسه و ایتالیا گونه­هایی از باغ بام بوجود آمد که اکثراً توسط دولت و در ساختمانهای عمومی شکل می­گرفت در سال 1600 میلادی یک آلمانی تراس خانه خود را تبدیل به باغچه نمود و تا سال 1875 تبدیل تراس و بام به باغ در آلمان و روسیه توسعه یافت. لوکوربوزیه و رایت پیشگامان طبیعت­گرا و ایجاد کننده بام­های سبز در قرن بیستم بودند . توسعه فضاهای سبز بر بام­ها در پنجاه سال اخیر رشد بیشتری داشته و در پانزده سال اخیر در اروپا و آمریکا سرعت بیشتری به خود گرفته است و نمونه­ های موفق بسیاری تا کنون ساخته شده است.

به هر تقدیر و جدا از اینکه فلسفه چنین طرحی از کجا ناشی شده، سیستم بام سبز زماني بوجود آمد كه طرح يك فضاي سبز برروي سازه بام اجرا گرديد. بام سبز در واقع بامي است كه بر روي سطح آن گياهان رشد مي‌كنند. تنوع گياهي چنین ساختاری مي‌تواند از بام پوشيده از چمن مصنوعي تا باغ بامي باشد كه با گياهان مورد استفاده در طراحي منظر پوشيده شده است. سبزپوش كردن بام نيازمند گياهاني است كه بدقت انتخاب شده‌اند تا در برابر محيط خشن و بي‌روح محيط پشت‌بام در شرايط كم/بي آبي، عوامل اقليمي، يخ‌زدگي، نسيم دريا و خشكي و غيره مقاومت كنند. نوع گياهان انتخابي بسته به نوع آب و هوا و شرايط اقليمي مختلف، متفاوت است. بام سبز یا باغ پشت بام، اوج تلفیق اجرا با محیط است. دتایل های اجرایی چنین بامی تفاوت چندانی با بام های معمول نداشته و شامل عایق رطوبتی/حرارتی، پوشش ضد آب، ماسه و درزپوش می باشند و در کنارآن شامل مصالح و عناصری هستند که بتوانند عمل نگهداری/زهکشی رطوبت و اسباب نگهداری گیاهان (مطابق استاندارد) را در ساختمان سازی فراهم آورند.
به دلايل متعدد، نماهاي سبز از محدوديتهاي ساختاري كمتري نسبت به بامهاي سبز برخوردار بوده و در مقابل، تنوع گياهي كمتري دارند. استفاده از پوشش سبز در بام/نماي ساختمان در اكثر كشورهاي اروپايي و ایالات آمریکا رشد چشمگيري داشته كه دلايل عمده آن علاوه از مبحث زيبايي شناسي معمارانه، پاسخگويي به عواملي همچون عايق سازي (حرارتي، رطوبتي و صوتي) طبيعي ساختمان، استفاده از فضاي مرده بام در جهت خلق فضاي دلپذير و خلق سطوح چشم نواز در نما، تلفيق ساختار مصنوع با طبيعت، كمك به كاهش آلودگي‌هاي جوي و افزايش نسبت اكسيژن هوا و غيره مي باشد. از طرفی طراحی ساختمان با بام سبز منجر به افزایش پایداری و مدیریت صحیح بارانهای سیل آسا و آب باران می گردد.
اکثر کشورهای توسعه یافته در این راستا در این راه قدم نهاده اند که در این میان تلاش های برخی از آنها ملموس تر است. بعنوان مثال، مهمترین هدف از توسعه پایدار در آمریکا در جهت هرچه کمرنگ نمودن وابستگی به فرآورده های نفتی و یا بعبارت بهتر قطع هرگونه وابستگی به ثروت نفت خاورمیانه دور می زند و در این راستا تمام توان خود را در هر موقعیت اجتماعی- سیاسی در پیشبرد این هدف و تشویق مردم بکار بسته است. به نظر شهرداران در سیستم بام سبز پتانسیل های کاربردی زیادی نهفته و بکارگیری این سیستم در شهرها، از میزان هزینه مصرفی انرژی کاسته و به کارایی مفید محیط می افزاید. همچنین بامهای سبز به مساحت قابل ساخت یک پروژه در سایت افزوده و مکان های جدیدی برای اجتماع درون- محیط شهری و گردش در فضای بیرون از خانه را فراهم می آورند. تشویق و حمایت های بی دریغ شهرداران در این باب منجر شده است که صاحبان ساختمان کم کم به ارزش افزوده آن و مزایای بکارگیری از چنین طراحی، گیاهکاری و تخصیص و ساخت باغ بام ها بکمک متخصصین امر و معماران پی برند.
در این میان ضوابط مختلفی برای این سیستم در حال بررسی بوده و ساخت انواع باغ بام ها نیازمند تصمیمات برنامه ریزی شده است که برای حصول نتیجه مدنظر، نیازمند داشتن آگاهی و اطلاع از نحوه استفاده از آن است. بام های سبز قابلیت نگهداری و کنترل وزن خاک، باران و برف، مسیر تعبیه شده پیاده و دیگر موارد را فراتر از سیستم مهندسی بام دارد. معمولا کارخانه های سازنده دو مشخصه را برای باغ بام ها در نظر می گیرند که عبارتند از بام های متراکم و فشرده، و بام های گسترده و وسیع. بکارگیری هریک از این مشخصه ها به تعریف نوع استفاده از باغ بام، تنوع گیاهی مدنظر و میزان هزینه مدنظر برای ساخت و نگهداری آن بستگی دارد.[5]

بامهای سبز مدرن که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل می شوند، بالنسبه پدیده ای نو می باشند. این نوع بامها در دهه 1960 در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند. بر اساس برآوردهای موجود، امروزه حدود 10 درصد از کل بامهای آلمان، بام سبز می باشند. ایالات متحده نیز بامهای سبز قابل توجهی دارد، اما تعداد آنها به اندازه اروپا نیست.[6]

مسکن یکی از مهمترین ساخته های بشر و برطرف کننده نیاز او به پناهگاه می باشد.اگر بتوان در شهرها علاوه بر رفع این نیاز ،به نیازهای دیگر او که نور خورشید – هوای پاکیزه و سلامت جسم و روان هستند ،توجه داشت،می توان بسیاری از مشکلات ناشی از زندگی شهری و دور بودن از طبیعت را از زندگی شهری زدود. گیاهان نقشی اساسی در تصفیه هوا و حفظ منابع و جلوگیری از سیلاب دارند .علاوه بر این آنها نقش انکار ناپذیری در آرامش بخشی به انسان و ارضای حس زیبایی شناسانه ایفا می کنند .آوردن گیاهان به بام یعنی ایجاد محیطی سبز، زیبا و نیمه عمومی (مشاع) برای ساکنین آن ساختمان .به این ترتیب کیفیت زندگی (یعنی احساس رضایت از محیط) بالا می رود.
تکنولوژی، راحتی و آسایش را با زندگی ماشینی به همراه آورده است . سوال اینجاست که چگونه میتوان نیازهای اصلی انسان، مثل پیوند با طبیعت را با استفاده از تکنولوژی برآورده کرد؟بامهای سبز یا (بامهای زندگی) راهی است که تکنولوژی به ما پیشنهاد می کند . یک بام سبز از گیاهان ،گلها و مسیرهای گردشی ایجاد شده است و به انسان امکان گردش، تماشا و نظاره باغ و پرورش گیاهان دلخواهتان را می دهد.

این باغ از 3 قسمت تشکیل شده است:
1- سقف ساختمان یا آن چیزی که هم اکنون بر بام همه ساختمانها وجود دارد و بر روی آن عایق ساختمان مثل ایزوگام یا هر عایق دیگر کشیده شده و احیانا روی آن موزاییک نیز شده است.
2- باغ بام‌ها كه یک لایه محافظت کننده هستند و سقف و عایق رطوبتی را از لایه خاک و گیاهان جدا می‌کنند.
3- خاک و کود و سیستم آبیاری باغ که هر کدام با دقت در محل خود قرار می‌گیرد .[7]
موادی که در ساخت "باغ بام" استفاده می‌شود، دارای عمر بسیار طولانی هستند که این خصوصیت آنها، باعث می‌شود نیازی به تعویض دوره‌ای نداشته باشند. آنها بین 30 تا 50 سال ماندگاری دارند.
"باغ بام"ها علاوه بر نقش تصفیه‌کنندگی هوا، از پوسیده شدن و فساد عایق رطوبتی بام و نیاز به تعویض دوره‌ای آن نيز جلوگیری می‌کنند و در حقیقت بهترین پوشش محافظ برای آن به شمار مي‌روند. از سویی دیگر در هنگام بارش باران‌های سیل‌آسا و ناگهانی، لایه سبز روی بام، آب باران را جذب کرده و با کم کردن سرعت آب جاری شده، خطر وقوع سیلاب را کاهش می‌‌دهد. با ترفندها و شیوه‌های جدید آبیاری، مصرف آب باغ نيز به حداقل خواهد رسید و رطوبت موجود در خاک، با تدابیری حفظ خواهد شد و از تبخیر سریع آن ممانعت به عمل مي‌آيد.[8]

4-ساخت بام هاي سبز

سيستم هايي که براي ساخت بام سبز طراحي شده اند سبک وزن ، نيازمند رسيدگي کمتر ، بادوام و جالب هستند . ابتدا لايه عايق رطوبتي بر روي پشت بام نصب مي شود ؛ سپس زه کشي مناسب انجام شده تا آب اضافي از پشت بام سرازير شود . يک محيط رشد کاملا مناسب براي موفقيت بام سبز ضروري است . اين محيط بر خلاف خاک زراعي طبيعي که معمولا در منظره سازي شيب دار به کار مي رود ، کاملا متناسب با محيط طراحي شده و به هنگام خيس شدن خيلي سنگين نمي شود . در نهايت گياهان کاشته مي شوند . پوشش هاي گياهي مقابل در برابر سرما و گرما مورد استفاده قرار مي گيرند تا انبوهي از گياهاني را توليد کنند که شبيه اکوسيستم هاي طبيعي محلي و چمنزارهاي ساحلي به نظر رسند . گياهاني که براي اين منظور استفاده مي شوند معمولا شامل گياهان چند ساله علفي ، گلها ، علف هاي وحشي و خزه مي باشند.[9]

با پیشرفت سریع تکنولوژی و بوجود آمدن مواد جدید میتوان بر روی بام هر خانه ، آپارتمان ، ویلا ، اداره، مدرسه، بیمارستان و هر ساختمان دیگری یک باغ زیبا با گیاهان کوچک وبزرگ ایجاد کرد.
به این ترتیب می توان ازفضای بلا استفاده روی بام که همیشه در معرض تابش آفتاب است ، با هزینه ای اندک برای ایجاد باغ استفاده کرد .این باغ ها در ساعات مختلف شبانه روز میتوانند مورد استفاده ساکنین قرار بگیرند.با توجه به اینکه ایجاد و احداث فضای سبز در شهرها به علت کمبود زمین و قیمت بالای آن ،بسیارهزینه بر و گران است و اکثر زمینها توسط ساختمانها و خیابان ها اشغال شده است،با تبدیل بام ساختمان به باغ، می توان طبیعت تسخیر شده توسط شهر را،به آن بازگرداند.در حدود 30 سال است که در کشورهای پیشرفته برای جلوگیری از اثرات مخرب آلودگی هوا،بطور بسیار جدی به مسئله ایجاد بامهای زندگی(بام های سبز)،توجه میشود.در 15 سال اخیر به علت کشف مواد ترکیبی جدید و ساده شدن مراحل ساخت باغ بر روی بام ،این کار به یک صنعت پر رونق بدل شده است . جالب است بدانید هر متر مربع فضای سبز، در سال حدود نیم کیلوگرم از آلودگی های معلق در هوا را گرفته و تصفیه می نماید .

5-انواع ‌‌‌‌بامهای سبز :
باغهای سبز یا باغ بام ها را بر اساس سيستم اجرايي،بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز طبقه بندی شونده به سه دسته اصلي تقسيم مي كنند:
1-سيستم گسترده Extensive
2-سيستم متمركز Intensive
3-سيستم مدولار يا جعبه گياه Planter Box