دانلود مقاله مروری بر مسمومیت ناشی از گزیدگی با فرمت ورد ودر 18 صفحه قابل ویرایش

قسمتی از متن مقاله

فهرست مطالب
1- مار گزیدگی1
1-1 شناسایی مارها1
1-2 پيشگيري از مارگزيدگي:2
1-3 مکانیسم مسمومیت مارگزیدگی :2
1-4 درمان مسمومیت ناشی از گزش مارهای سمی3
1-4-1 اقدامات اختصاصی3
1-4-2 اقدامات بیمارستانی (اورژانس)5
2- عقرب گزیدگی5
2-1 پیشگیری از عقرب گزیدگی6
2-2 مکانیسم سمیت6
2-3 علایم عقرب گزیدگی6
2-4 درمان عقرب گزیدگی7
3- زنبور گزیدگی8
3-1 عملکرد نیش در زنبور8
3-2 علایم زنبورگزیدگی9
3-3 اقدامات درمانی در زنبورگزیدگی9
3-4 پیشگیری از زنبورگزیدگی10
4- عنکبوت ها10
4-1 اپیدمیولوژی عنکبوت ها11
4-2 سم عنکبوتها11
4-2-1 نکات کلیدی گزیدگی عنکبوت :11
4-2-2 علایم عمومی گزیدگی عنکبوت :11
4-3 اقدامات عمومی گزیدگی عنکبوت12
4-4 پیشگیری از گزیدگی عنکبوت :12
5-منابع13

قسمتی از متن مقاله

مروری بر مسمومیت ناشی از گزیدگی ها

1- مار گزیدگی
حدود 3500 گونه مار در جهان شناخته شده است که حدود 600 گونه از آنها سمی هستند. مارها در اکثر مناطق جهان وجود دارند. مارهای سمی در اغلب بخش های مناطق گرمسیر و مناطق معتدل جهان یافت می شوند هر چند تعداد آنها در نواحی گرمسیر یا نیمه گرمسیری بیشتر می باشد. این جانوران دارای بدنی کشیده و پوشیده از پولک هستند که فاقد دست و پا، پلک، مثانه، گوش خارجی و میانی، پرده صماخ و استخوان جناغ سینه می باشند.

1-1 شناسایی مارها
شناسایی دندان ها ساده ترین و مطمئن ترین راه تشخیص و تفکیک مارهای سمی از غیر سمی است و از این نظر می توان مارها را به 3 گروه تقسیم کرد:

مارهای غیر سمی : این گروه نیش ندارند بلکه ردیف دندانی دارند که همگی توپر و فاقد مجرا هستند و به نام آگلیفا خوانده می شوند و اکثر مارهای تیره ی کلوبریده در این گروه قرار دارند مثل مار آبی
مارهای نیمه سمی : مارهای این گروه دارای یک دندان تزریق کننده زهر در عقب دهان هستند که با یک شیار باز و یک مجرا به غده ی سمی متصل می شود. به علت موقعیت آناتومیک دندان سمی در انتهای دهان، به ندرت ممکن است گزش این مارها همراه با تزریق سم باشد.
مارهای سمی: این گروه از مارها دارای نیش در جلو دهان می باشند. نیش دارای کانال یا مجرا یا شیار بسته می باشد که توسط مجرای انتقال زهر به غده سمی مرتبط است. با توجه به طرز قرار گیری نیش، مار قادر است به راحتی و با اولین حمله زهر خود را تزریق نماید. این گروه به 2 دسته تقسیم می شوند. اول مارهایی که استخوان فک بالایی آنها ثابت است و پروترو گلیفا خوانده می شوند. اگر این مارها دم گرد داشته باشند به انها الاپید می گویند مثل کفچه مار یا مار کبرا و اگر دم انها پهن یا صاف باشد به آنها هیدروفید می گویند مثل مار دریایی. بعضی از مار های این گروه قادرند سم خود را تا فاصله 2 متری یا بیشتر پرتاب کنند این مارها به کبرا تف کننده معروف هستند. دوم مارهایی که استخوان فک فوقانی آن ها متحرک است و سولینوگلیفا نام دارند و گروه ویپرید یا کروتالید را تشکیل می دهند. اگر این مارها حفره ای بین چشم و بینی داشته باشند از خانواده کروتالید (مثل افعی قفقازی) و اگر فاقد این حفره باشند از خانواده ویپرید ( مثل گرزه مار یا افعی) خواهند بود.

از دیگر موارد کمک کننده به شناسایی مارها می توان به سر مثلثی شکل در مارهای سمی و سر نیمه بیضی در مارهای غیر سمی و مردمک بیضی در مارهای سمی و مردمک مدور در مارهای غیر سمی و همچنین در محل گزش مار های سمی دو سوراخ اصلی (محل نیش) وجود دارد در حالی که محل گزش در مارهای غیر سمی به صورت دو ردیف سوراخ هلالی شکل مشخص می شود.

1-2 پيشگيري از مارگزيدگي:
مراقب جايي كه پاي خود را قرار مي دهيد، جايي كه دست خود را قرار مي دهيد و جايي كه در آن مكان بازي مي كنيد و يا مي نشينيد باشيد و در مناطق مارخيز بيش از پيش مراقب كودكان خود باشيد.
مردمی که در نواحی مارخیز زندگی می کنند باید از کفش استفاده کنند و ساق پاها را با پارچه کرباس یا برزنت بپوشانند تا از گزش مارها در امان بمانند.
بی جهت و بدون ضرورت، مارها را نکشید. این امر هم از آن جهت که حیوان آزاری است، نادرست و هم در بسیاری از این گونه موارد، دچار مارگزیدگی می شوید، زیرا مارها هنگام احساس خطر حمله می کنند.
باید از قدم زدن در شب یا در علفزارها و جنگل ها به ویژه در زیر رست ها و پاجوش ها پرهیز کنید، بالا رفتن از لبه های صخره ای بدون دید و بررسی کافی خطر مارگزیدگی دارد.
مارها معمولا در فصل بهار، تابستان و پاييز در مكانهاي سايه دار و خنك و در فصل زمستان در مكانهايي مانند درون غارها و تونل معادن زندگي مي كنند. 72% ازمارگزيدگي ها در تاريكي (نيم ساعت قبل از غروب آفتاب تا 2 ساعت بعد از آن) رخ مي دهد. هيچگاه تلاشي براي به دام انداختن مارها و يا تخريب لانه آنها انجام ندهيد.
معمولا 95% از مارگزيدگي ها به دليل بي دقتي در حين نقل و انتقال مار سمي و 5% آن به صورت اتفاقي رخ مي دهد.
1-3 مکانیسم مسمومیت مارگزیدگی :
مسمومیت ممکن است از تزریق یا جذب سم از طریق بریدگی ها یا خراشیدگی ها بروز کند. سموم مار ترکیبات پیچیده ای هستند و حاوی پروتئین هایی هستند که دارای فعالیت آنزیمی می باشند. آثار ایجاد شده به وسیله سموم عبارت است از: آثار نوروتوکسیک(سمیت عصبی) همراه با اشکالات حسی، حرکتی، قلبی و تنفسی. آثار سمی سلولی بر روی گلبول های قرمز، عروق خونی، عضله قلب، کلیه ها و ریه ها ظاهر می شوند. نقایص انعقادی (کوآگولاسیون) و آثار ناشی از آزاد شدن موضعی مواد به وسیله عمل آنزیماتیک نیز اشاره کرد.

علایم و نشانه های بالینی مارگزیدگی : علایم مارگزیدگی بستگی به فاکتورهای متعدد دارد، از قبیل: نوع مار(ترکیب شیمیایی سم در مارها متفاوت است)، سن مار و مقدار سم تزریق شده، وجود باکتری های گوناگون در دهان مار، محل گزش، سن و وزن قربانی، بیماری های زمینه ای قربانی و میزان فعالیت و تحرک بعد از گزیدگی.

مهم : تشخیص گزش مار با یافتن: زخم سوراخ شده و نشانه ای از علائم مسمومیت

نشانه های مسمومیت با سم مار عبارتند از علایم موضعی مثل (تورم موضعی، درد موضعی، اکیموز و گانگرن) علایم سیستمیک مثل (تاری دید، ضعف عضلانی، خواب آلودگی، سردرد، سر گیجه، تهوع، استفراغ، افزایش ترشح بزاق و تعریق، نارسایی تنفسی، بی اختیاری ادرار، نارسایی کلیه، تشنج و کما).

اگر علایم موضعی اثر نیش، درد، سوزش،اریتم، تورم پتشی، اکیموز، تاول و نکروز تا 2 ساعت پیدا نشد سمی بودن مار رد می شود.

1-4 درمان مسمومیت ناشی از گزش مارهای سمی
اقدامات خارج بیمارستانی :

به بیمار آرامش و اطمینان بدهید و از محل گزیدگی دور کنید.
زخم را با یک پارچه تمیز و مرطوب و یا با استفاده از آب و صابون حتی المقدور تمیز کنید.
لباس های تنگ و طلا و جواهرات را خارج کنید.
از دستکاری زخم محل گزش و به ویژه برش بر روی زخم خودداری کنید.
به بیمار اجازه ندهید راه برود، بدود یا از نوشیدنی های الکلی یا داروهای محرک یا کافئین و قهوه استفاده کند.
چنانچه مار گزنده کشته شده است بایستی آن را جهت شناسایی به مرکز درمانی بفرستید. توجه داشته باشید مار ظاهرا کشته شده و حتی سر قطع شده آن ممکن است تا ساعت ها از توانایی گزش مجدد به صورت رفلکسی برخوردار باشد.
1-4-1 اقدامات اختصاصی
1- عدم استفاده از تورنیکه 2- عدم استفاده از سرما 3- بی حرکت نگهداشتن عضو 4- انسیزیون محل گزش و ساکشن 5- استفاده از اکستراتور 6- استفاده از باند های الاستیک 7- انتقال به اورژانس 8- تجویز پادزهر اختصاصی

تحلیل

تورنیکه و سرما : در گزش مار هرگز از تورنیکه (Tourniquet ) استفاده نکنید. این مسئله ممکن است باعث ایسکمی و نکروز عضو مبتلا گردد. استفاده از سرما برای درمان اورژانس، نیز بسیار خطرناک است زیرا یخ زدگی باعث آسیب بافتی می گردد.
بی حرکتی عضو: برای اینکه از انتشار بیشتر سم مار در عضو مبتلا جلوگیری به عمل آید می توان از دو اقدام ذیل استفاده کرد: بی حرکت کردن عضو ، اسپلینت گذاری براي ثابت كردن يا بي حركت نمودن اندام از تخته شكسته بندي يا چوب و غيره نيز مي توان استفاده كرد. اندام مصدوم را بايد روي تخته مزبور قرار داد و مجدداً باند پيچي نمود و او را هر چه زودتر به درمانگاه يا پزشك رسانيد
انسیزیون و ساکشن : انسیزیون و ساکشن به ویژه با دهان خودداری کنید. انسیزیون و ساکشن در 10 دقیقه اول بعد از گزش بعضی از مارهای سمی می تواند تا 20 درصد سم مار که به صورت تزریق زیر جلدی تزریق شده است را خارج کند ولی آسیب به ساختمان های زیرین نیز شایع می باشد.
اکستراکتور : اکستراکتور وسیله ای برای خارج کردن سنگ یا جسم خارجی است ولی می توان از آن برای خارج کردن سم مار استفاده کرد. در هر حال ساکشن دهانی مناسب نیست.
باند های الاستیک : اگر علایم مسمومیت به سرعت پیشرفت می کند و آنتی سرم هم در دسترس نیست، از باند های الاستیک درست در بالا و پایین محل گزش استفاده کنید. بدیهی است اگر بیش از 30 دقیقه از گزش مار گذشته باشد یا به بیمار آنتی سرم تجویز شده باشد، استفاده از باندها مفید نخواهد بود. این باندهای الاستیک، درناژ لنفاوی را مسدود می کنند و روی وریدها و شرایین اثر مسدود کننده ندارند. با پیشرفت تورم، باندهای الاستیک را حرکت دهید. استفاده از یک باند لاستیکی به ضخامت نیم در 24 اینچ (5/1 در 5/9 سانتی متر) یا لوله لاستیکی با قطر یک هشتم اینچ مناسب است. باند الاستیک باید تا زمان تهیه آنتی سرم در محل باقی بماند. باندهای الاستیک را 4 تا 8 ساعت بعد از تجویز آنتی سرم خارج سازید.
نکته: آماده باشید هنگام درآوردن یا شل کردن باندهای الاستیک با افت شدید فشار خون مقابله کنید.