دانلود مقاله بهره وری با فرمت ورد ودر 14 صفحه قابل ویرایش

قسمتی از متن مقاله

انسان از دیر باز، در اندیشه استفاده مفید و کارا و ثمر بخش از تواناییها، امکانات و منابع در دسترس خود بوده است. محدودیت منابع در دسترس، افزایش جمعیت و رشد نیازها و خواسته های بشر باعث شده که دست اندرکاران عرصه ی اقتصاد، سیاست و مدیریت جامعه و سا زما نها، ا فزایش بهره وری را در اولویت برنامه های خود قرار دهند. اصطلاح «بهره وری» برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد و در جایگاه مصرف کننده تعریف دیگری در ذهن دارد .

مفهوم بهره وری

بهره وری به معنای کام یابی است.این واژه در مباحث پژوهشی به معنای راندمان، بازدهی و مولدیت به کار می رود.تعریف های گوناگونی برای بهره وری به چشم می خورد که تبیین آنها در اینجا نمی گنجد، ولی این تعریف به منظور ما از بهره وری نزدیک تر است:

بهره وری از مفاهیم علم اقتصاد و مدیریت است که چنین تعریف می‌شود: «مقدار کالا و یا خدمات تولید شده در مقایسه با هر واحد از انرژی و یا کار هزینه شده بدون کاهش کیفیت یا به این شکل: اثربخشی به همراه کارایی». به دیگر سخن، بهره‌وری، عبارتست از بدست آوردن حداکثر سود ممکن، با بهره گیری و استفاده بهینه از نیروی کار، توان، استعداد ومهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، تجهیزات، زمان، مکان و… به منظور ارتقاء رفاهجامعه. بهره وری به نسبت کار انجام شده به کاری که باید انجام می‌شده اطلاق می‌شود.

بهره وری عبارت است از استفاده مطلوب، مؤثر و بهینه از مجموعه امکانات، ظرفیت ها، سرمایه ها، منابع و فرصت ها. به عبارت دیگر، بهره وری، استفاده مؤثر و بهینه از زمان و ارزش حاصل از سرمایه، عمر، فکر، اندیشه و توان ها و استعدادها در یک واحد زمان و استفاده مطلوب از همه لحظات است.برای مثال ما در بهره وری در پی آن نیستیم که مصرف را پایین بیاوریم یا ساعت کار را کاهش دهیم، بلکه می خواهیم با همان امکانات ثابت، بهره را چند برابر افزایش دهیم. مثلاً با 2 ساعت مطالعه در روز 30 صفحه از کتاب خوانده می شود و میانگین درک مطلب 60 درصد است. اگر ما بتوانیم با صرف همان 2 ساعت و مطالعه 30 صفحه کتاب، میانگین درک و بهره مطالعه را به 80 درصد برسانیم، به بهره وری رسیده ایم. مثال دیگر، بهره وری در زمین کشاورزی است. اگر با به کارگیری بذر و روش های بهتر در شخم زمین و افزایش میزان حاصل خیزی، میزان برداشت از یک هکتار زمین مشخص، از 200 کیلوگرم به 300 کیلوگرم افزایش پیدا کند، بهره وری آن زمین در مفهوم کشاورزی 50 درصد افزایش داشته است. بهره وری افزایش ساعت مطالعه و میزان کار، خواندن و کار کردن نیست، بلکه میزان بهره بردن بیشتر از امکانات ثابت موردنظر است.

سازمان بين المللي‌كار: بهره‌وري رابطه‌ايست بين ستانده حاصل ازيك سيستم توليدي(كالا يا خدمات) با داده هاي بكار رفته (منابع موردنياز) براي آن ستانده(داده/ستانده = بهره وري)

مركز بهره وري ژاپن: به حداكثر رساندن استفاده از منابع، نيروي انساني، تسهيلات وغيره باروشهاي علمي، كاهش هزينه هاي توليد، گسترش بازارها، افزايش اشتغال وكوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي وبهبود معيارهاي زندگي، آنگونه كه به سود كارگر، مديريت وعموم مصرف كنندگان باشد.

آژانس بهره وري اروپا :بهره وري، درجه استفاده مؤثر از هريك از عوامل توليد است.

سازمان ملي بهره وري ايران :بهره وري يك فرهنگ است، يك نگرش عقلائي به كار وزندگي است، كه هدف آن هوشمندانه تر كردن فعاليتها براي دستيابي به زندگي بهترومتعالي است.

چرخه بهبود بهره‌‌وري

مديريت بهبود بهره‌وري

اجراي چرخه اي مشتمل برقدمهاي اصلي اندازه گيري، تحليل، برنامه ريزي واجرا(بهبود) است، كه بايستي اجراي آن بطور مستمر تكرار شود. اين چرخه در تمامي نظامها اعم از توليدي و خدماتي اعم از دولتي و غير دولتي مشابه هم مي باشد.

1. اندازه گيري: شناسايي وضع موجود، تعيين شاخص ها، محاسبه شاخص ها
2. تحليل: شناسايي نقاط قوت وضعف وعواملي كه باعث كاهش يا افزايش بهره وري شده اند و تعيين فاصله تا وضع مطلوب
3. برنامه ريزي:انتخاب روش مناسب براي رسيدن به وضع مطلوب با زمان بندي مناسب
4. اجرا (بهبود): اجراوپياده كردن روشهاي انتخاب شده در موعد مقرر

تاریخچه بهره وری

پیشینه بهره وری به دورانی بسیار کهن بازمی گردد؛ به گونه ای که با انسان و استعدادها و توانایی های او گره خورده است. در قرن هجدهم میلادی برای نخستین بار واژه بهره وری مطرح شد و پس از آن، سازمان ها و جنبش های مستقل در زمینه آن به مطالعه و پژوهش پرداختند. سپس در اروپا، آژانس بهره وری اروپا (EPA) و در آسیا سازمان بهره وری آسیایی (APO) تشکیل شد. ایران نیز یکی از اعضای شانزده گانه آن است. در ایران، سازمان بهره وری ملی در سال 1370 برای بالا بردن سطح زندگی و پی ریزی جامعه ای مرفه تأسیس و نام گذاری شد. رسالت اصلی این سازمان، بالا بردن بهره وری در همه جنبه ها و سطوح فعالیت ها در کشور است.

واژه بهره وری برای نخستین بار به وسیله «فرانسواکنه» ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) به کار برده شد. «کنه» با طرح جدول اقتصادی، اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می داند. در سال 1883 فرانسوی دیگری به نام «لیتر» بهره وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای 1900، «فردریک وینسلوتیلور و فرانک و لیلیان گیلبرث» به منظور افزایش کاراییکارگران، درباره تفسیم، کار بهبود، روش ها و تعیین زمان استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند. بعدها کارایی را دوباره هر یک از عوامل تولید استفاده کردند. اما واژه ای که به تدریج جنبه عمومی تر و کلی تر پیدا کرد و در ادبیات مدیریت رایج گردید، «بهره وری» بود. در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا به طور علمی بهره وری را چنین تعریف کرد‍: بهره وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می آید. بدین لحاظ می توان از بهره وری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد.

در سال 1958 آژانس بهره وری اروپا بهره وری را درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید تعریف کرد. همچنین این سازمان اعلام داشت که «بهره وری» یک نوع طرز تفکر و دیدگاهی است بر این پایه که هر فرد می‌تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. اعتقاد به بهبود بهره وری یعنی داشتن ایمان راسخ به پیشرفت انسانها.

در اطلاعیه تشکیل مرکز بهره وری ژاپن در سال 1955 در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره وری چنین بیان شده است: حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به روش‌های علمی به طوری که بهره وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد ملت، منجر می شود. “از دید مرکز بهره وری ژاپن، بهره وری یک اولویت انتخاب ملی است که منجر به افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر می گردد. مرکز بهره وری ژاپن دردر زمان تاسیسش در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهره وری در این کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت نموده که عبارتند از:

افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهبود بهره وری در میان مدیریت نیروی کار و مصرف کنندگان.