دانلود مقاله نقش تغذیه در پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر با فرمت ورد ودر 10 صفحه قابل ویرایش قسمتی از متن مقاله

مقدمه

الگوی نامناسب غذایی یکی از مهم ترین عوامل خطر بیماری های غیرواگیر از جمله چاقی، دیابت، بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا و انواع سرطان ها می باشد. عادات و رفتارهای غلط غذایی مانند مصرف غذاهای چرب و سرخ شده، مصرف زیاد مواد قندی و شیرین، فست فودها و نوشابه های گازدار، مصرف کم سبزی و میوه، حبوبات و غلات سبوسدار زمینه را برای اضافه وزن و چاقی و در نتیجه ابتلا به بیماری های غیر واگیردار فراهم می کند. آموزش توصیه های تغذیه ای که در این بخش آمده است می تواند نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر داشته باشد.

توصیه های کلیدی در خصوص عوامل تغذیه ای خطرساز در بروز بیماری های غیرواگیر شایع توصیه های کاربردی تغذیه ای برای کاهش مصرف چربی و روغن

• مصرف بیش از حد روغن ها علاوه بر ایجاد چاقی، خطر ابتلا به بیماری های غیرواگیر از جمله بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. مصرف زیاد مواد غذایی پرچرب، به خصوص چربی های حیوانی (گوشت، تخم مرغ، شیر و لبنیات پرچرب) خطر بروز سرطان پروستات و سرطان پستان را نیز افزیش می دهد.

به همین دلیل برای پیشگیری از ابتلا به اضافه وزن و چاقی، بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها، از مصرف زیاد چربی و روغن باید خودداری شود. توصیه های زیر را بکار ببرید:

• برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی، مصرف چربی و روغن را کاهش دهید.
• حداقل 2 بار در هفته ماهی بخورید زیر اسیدهای چرب مفید آن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد.
• برای مصرف کم تر چربی ها ، بجای سرخ کردن غذاها، آنها را به صورت آب پز، تنوری یا بخارپز تهیه کنید.
• از مصرف زیاد و بی رویه شیرینی های خامه دار که مقدار زیادی چربی دارند اجتناب کنید.
• انواع سس های سالاد، چربی زیادی دارند. بهتر است از سس های رژیمی که کم چرب هستند، استفاده کنید. می توانید با مخلوط کردن ماست، قدری روغن زیتون، سرکه یا آب لیمو و سبزی های معطر، برای سالاد سس تهیه کنید.
• انواع فست فودها مثل پیتزا، سوسیس، کالباس، همبرگر دارای مقدار زیادی چربی هستند، بیشتر از یکبار در ماه از فست فودها استفاده نکنید.
• کباب کوبیده، کله پارچه، مغز، دل و قلوه هم حاوی مقدار زیادی چربی هستند. در مصرف آنها اعتدال را رعایت کنید.
• از شیر و لبنیات کم چرب (5/1 درصد چربی و کمتر) استفاده کنید.
• برای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها، کاهش دریافت چری اشباع از منابع حیوانی(مثل گوشت قرمز و لبنیات پرچرب) نمی تواند بسیار سودمند باشد.
• در صورت تمایل به سرخ کردن مواد غذایی، آنها را با مقدار کم روغن و در زمان کوتاه فقط تفت دهید.
• چربی اضافه غذا را قبل از مصرف بردارید و یا ظرف غذا را در یخچال بگذارید تا چربی آن سفت شده و قبل از مصرف، آن را از روی غذا جدا کنید.
• حتما از گوشت بدون چربی استفاده کنید و پوست مرغ را که حاوی چربی زیادی است قبل از مصرف جدا کنید.
• پنیر خامه ای، سرشیر و خامه حاوی مقدار زیادی چربی است. مصرف انها را بسیار محدود کنید.
• در هنگام طبخ غذا، روغن را به طور مستقیم از داخل قوطی به درون ظرف نریزید، بلکه از قاشق استفاده کنید تا میزان روغن مصرفی کمتر شود.
• برای پیشگیری از افزیش کلسترول خون به جای روغن حیوانی و چربی های جامد و نیمه جامد، از روغن های مایع مانند زیتون، کنجد، کلزا، ذرت، آفتابگردان و سویا استفاده کنید.
• روغن های خوراکی مایع که اسید چرب ترانس کمتر از 2 درصد دارند، برای پخت غذا (خورش و روی برنج) و سالاد مناسب اند.
• روغن زیتون به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد اسیدهای چرب غیراشباع از جمله اسید اولئیک و آنتی اکسیدان های طبیعی برای سلامت قلب و عروق مفید است.
• روغن مخصوص سرخ کردن برای مصارف دیگری نظیر پخت و پز، سالاد و روی برنج نباید استفاده شود.
• مصرف زیاد مواد غذایی پرچرب، به خصوص چربی های حیوانی (گوشت، زرده تخم مرغ، شیر و لبنیات پرچرب)، در بزرگ شدن پروستات (هیپرتروفی پروستات) موثر است و خطر بروز سرطان پروستات را نیز افزایش می دهد.
• با مصرف منابع غنی از امگا 3 مانند مصرف 3-2 وعده ماهی تازه (ماهی قزل آلا، آزاد، کپور) در هفته می توان از ابتلا به سرطان پیشگیری کرد.
• رژیم غذایی حاوی میوه و سبزی فراوان، به ویژه منابع غنی از لیکوپن (مانند گوجه فرنگی) که خطر بزرک شدن و سرطان پروستات را کاهش می دهند را رعایت نمیکند.
• برای کنترل و پیشگیری فشار خون بالا، توصیه می شود لبنیات کم چرب (پاستوریزه یا چربی کمتر از 5/1 درصد)، میوه ها، سبزی ها، غلات کامل، ماهی، مرغ، آجیل، حبوبات که سرشار از مواد مغذی کلیدی مانند پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فیبر و پروتئین هستند، را بیشتر مصرف کنید.
• برای جلوگیری از افزایش فشار خون، مصرف غذهای چرب و سرخ شده، فست فودها که مقدار زیادی چربی دارند را کاهش دهید.
• برچسب مواد غذایی را بخوانید و غذاهای با چربی کم و اسید چرب ترانس کمتر از 2 درصد را انتخاب کنید.
• مصرف گوشت قرمز و فرآورده های گوشتی پرچرب را محدود کنید تا بدین ترتیب اسیدهای چرب اشباع و ترانس کمتری دریافت کنید.
• از غذاهای سرخ شده، گوشت های پرچرب، کیک ها و کلوچه ها که چربی بالا دارند دوری کنید.
• مصرف پنیر پیتزا و پنیر خامه ای که مقدار زیادی چربی دارند را محدود کنید.
• دریافت مواد غذایی حوی اسیدهای چرب ترانس که عمده ترین آنها روغن نباتی هیدرونه، غذاهای فرآوری شده و کیک ها و کلوچه ها است و باعث افزایش در غلظت کلسترول بد (LDL) و کاهش کلسترول خوب(HDL) می شود را محدود کنید.
• مواد لبنی چرب و گوشت پرچربی به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب اشباع موجب افزایش کلسترول خون و بروز بیماری های قلبی می شوند. مصرف آنها را محدود کنید.
• توصیه می شود سایر روغن های گیاهی مانند روغن های زیتون، کلزا، آفتاب گردان، ذرت و سویا را جایگزین روغن های جامد و نیمه جامد کنید تا باعث کاهش کلسترول بد LDL و کلسترول تام شوند.
• مصرف زرده تخم مرغ را به 2 تا 4 عدد در هفته محدود کنید. در مصرف سفیده تخم مرغ این محدودیت وجود ندارد.
• از روغن سرخ کردنی حداکثر 2 تا 3 بار در روز و با فاصله زمانی کوتاه می توان استفاده کرد.
• روغن های مایع به دلیل پایین بودن مقاومت در برابر اکسیداسیون برای سرخ کردن مناسب نیستند.
• روغن زیتون تصفیه شده برای سرخ کردن، به شرط آن که حرارت اجاق کم و زمان سرخ کردن کوتاه باشد، قابل استفاده است.
• روغن را در ظرف مناسب، در محل خشک، خنک و دور از نور نگهداری کنید.
• پس از هر بار مصرف روغن، در ظرف را ببندید.
• نگهداری روغن مایع در ظرف شفاف و در پشت شیشه فروشگاه ها صحیح نیست و منجر به فساد سریع روغن می شود.

توصیه های کاربردی تغذیه ای برای کاهش مصرف نمک

• نمک اصلی ترین علت افزایش فشار خون است. مصرف نمک زیاد بسبب پرفشاری خون شده و در نهایت به بیماری های قلبی عروقی که عامل اول مرگ و میر در کشور است، منجر می شود. میزان نمک مجاز مصرفی، کمتر از 5 گرم (کمتر از 1 قاشق مرباخوری) در روز در افراد کمتر از 50 سال است.
• افراد بالای 50 سال و بیماران قلبی و مبتلا به فشار خون بالا باید کمتر از 3 گرم در روز (کمتر از نصف قاشق مرباخوری) نمک مصرف شود.
• تا حد امکان، نمک مصرفی خود را کاهش دهید و البته نمک مصرفی شما باید از نوع تصفیه شده یددار باشد.
• نمک تصفیه یددار هم به همان اندازه سایر نمک ها موجب افزایش فشارخون می شود و نباید زیاد مصرف شود.
• فشار خون بالا می تواند از کودکی شروع شود، فرزندان خود را از کودکی به مصرف غذای کم نمک عادت دهید.
• سر سفره به غذا نمک نزنید و نمکدان را از سفره و میز غذایتان حذف کنید.
• به جای تنقلات شور، به فرزندان خود میوه و آجیل خام بدهید.
• در صورتی که فشار خون بالا دارید، نمک دریافتی خود را با نظر پزشک یا متخصص تغذیه بسیار محدود کنید.
• مصرف زیاد نمک خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
• برای پیشگیری از پوکی استخوان، مصرف نمک خود را کاهش دهید.
• مطالعات انجام شده نشان داده است که مصرف غذاهای کم نمک در دختران در سنین بلوغ خطر ابتلا به پوکی استخوان در سنین میانسالی را کاهش می دهد.
• مصرف کم شیر و لبنیات و مصرف زیاد نمک دو عامل مهم در بروز پوکی استخوان هستند.
• مصرف زیاد نمک خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. مطالعات متعددی نشان داده است که غذاهای نمک سود شده یکی از علل ابتلا به سرطان معده است.
• اگر به تریج مقدار نمک افزوده شده به غذا را کاهش دهید ظرف چند هفته ذائقه شما به غذای کم نمک عادت می کند.
• مصرف گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس که حاوی نمک زیادی است را به حداقل برسانید.
• غذاهای کنسروی حاوی نمک زیادی هستند، مصرف آنها را کاهش دهید و در صورت مصرف، از انواع کم نمک آنها استفاده کنید.
• برای طعم دادن به غذا، به جای نمک از چاشنی های دیگر مثل سبزی های معطر، سیر، آب لیمو، آب نارنج و آبغوره کم نمک استفاده کنید.
• به برچسب تغذیه ای محصولات غذایی از نظر میزان نمک(سدیم) توجه کنید.
• اگر در برچسب تغذیه ای محصول غذایی میزان سدیم ذکر شده است آن را ضرب در 5/2 کنید مقدار نمک محصول به دست آید.
• از منابع مهم نمک، تنقلات شور مانند چیپس، پفک، انواع ساندویج ها و غذاهای آماده، سس سالاد، سس کچاب، بیسکویت، غذاهای بسته بندی و کنسروی است.
• مصرف غذاهای تهیه شده در منزل و تنقلات سالم(میوه، آجیل خام و بدون نمک، ساندویج های تهیه شده در منزل) در مدارس مهد کودک جایگزین مناسبی برای غذاهای آماده هستند.
• به جای نمک، از چاشنی های جایگزین، مانند آب لیمو، آب نارنج و آب غوره کم نمک و سبزی های معطر استفاده کنید.

توصیه های کاربردی تغذیه برای کاهش مصرف قند

• مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین با افزایش دریافت کالری دریافتی موجب اضافه وزن و چاقی می شود.
• قند و شکر، انواع شیرینی، شکلات، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی حاوی قند افزوده، شیرهای طعم دار، شیر کاکائو و شیر شکلات، پاستیل، بستنی یخی، کیک و کلوچه و بیسکویت از مهم ترین منابع مصرف مواد قندی هستند، مصرف آنها را محدود کنید.
• اگر هر روز یک قوطی نوشابه 300 میلی لیتری به مدت یک سال مصرف شود، منجر به افزایش وزن حدود 7 کیلوگرم در سال می شود. نوشابه ها حاوی مقادیر زیادی قند هستند.
• مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. مقادیر زیاد قند و شکر سمومی را در بدن تولید می کند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود.
• مصرف زیاد قند و شکر و بالا بودن قند خون از طریق تاثیر بر توده بافت پستان، شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.
• یکی از مهم ترین دلایل ابتلا به دیابت، مصرف زیاد قند، شکر و مواد شیرین است.
• مصرف بیش از حد مواد قندی و شیرین، کارایی انسولین در بدن را ضعیف می کند و موجب ابتلای فرد به بیماری دیابت و یا انباشته شدن چربی در کبد می شود. برای پیشگیری از دیابت، سازمان جهانی بهداشت، توصیه می کند قند و شکر مصرف یروزانه حداکثر 5 درصد انرژی موردنیاز روزانه را تامین کند یعنی کمتر از 6 قاشق چایخوری یا 25 گرم روزانه.
• به منابع پنهان قند در مواد غذایی توجه کنید. انواع سس ها، قهوه های فوری، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی، کمپوت ها، انواع شیرینی، شکلات و دسرهای آماده حاوی مقادیر زیادی قند هستند.
• همراه با چای به جای قند از 3-2 عدد کشمش یا توت خشک استفاده کنید.
• در مصرف خرما زیاده روی نکنید، هر عدد خرما حدود 30 کیلوکالری دارد.
• آب میوه های صنعتی دارای مقدار زیادی قند هستند، از مصرف آنها اجتناب کنید.
• هرگاه تمایل به خوردن مواد شیرین دارید، به جای شیرینی، شکلات و آب نبات از انواع انواع میوه ها استفاده کنید. میوه ها هم دارای قند هستند و تمایل به خوردن مواد شیرین را کاهش می دهند.

تغذیه در پیشگیری و کنترل دیابت

اهمیت رژیم غذایی در کنترل دیابت چیست؟

رژیم غذایی مناسب نیازهای روزانه فرد از جمله انرژی و مواد مغذی را تامین می کند و باید به همراه آن قند خون، چربی خون و فشارخون و وزن افراد مبتلا به دیابت کنترل شود. هدف از تنظیم رژیم غذایی در افراد دیابتی کنترل قندخون، کنترل چربی خون و کنترل وزن بدن و همچنین تنظیم زمان مصرف وعده های اصلی و میان وعده ها به منظور پیشگیری از تغییر قند خون در افرادی است که دارو مصرف می کنند.